Quema del Lucas op Guía de Isora
De verbranding van “El Lucas” op Guía de Isora
Guía de Isora, een charmant dorp op Tenerife dat bekend staat om zijn levendige festiviteiten die het hele jaar door plaatsvinden. Onder deze festiviteiten springt één bijzondere traditie in het oog: Quema del Lucas (de verbranding van “El Lucas”).
Deze unieke gewoonte, die oorspronkelijk in 1794 begon als een symbolische afkeuring van immoreel gedrag, is een fascinerende mix van geschiedenis, cultuur, en gemeenschapsgevoel.
De oorsprong van Quema del Lucas
El Lucas is een iconische traditie in het carnaval van Guía de Isora die teruggaat tot het einde van de 18de eeuw. Deze unieke viering, waarbij een pop ritueel wordt verbrand, heeft diepe historische wortels.
Het verhaal begint in 1762 toen José Antonio León Ferrera pastoor werd in El Valle (het huidige Santiago del Teide). Hij botste met de lokale heer Fernando del Hoyo over diens immorele levensstijl, wat hem dwong bescherming te zoeken in de kerk van Guía de Isora.
In 1773 stuurde de bisschop frater José de Estrada naar de parochie van El Valle. Deze monnik was berucht omdat hij actief dames van aanzien in Los Realejos versierde en verleidde. Anders dan zijn voorganger werd hij goede vrienden met Fernando del Hoyo en vergezelde hem bij zijn amoureuze avonturen.
De geschiedenis achter de naam
De bijnaam ‘fray Lucas‘ voor José de Estrada was een spottende woordspeling. Wanneer lokale bewoners de ‘L‘ door een ‘C’ vervingen, werd het ‘Cucas‘, wat klonk als ‘cabrón‘ – een vulgair Spaans scheldwoord voor een man die bedrogen wordt of zich onethisch gedraagt. Een passende bijnaam, gezien zijn reputatie met getrouwde vrouwen uit de elite.
Na de de dood van Fernando del Hoyo, richtte de monnik zich op zijn vrouwelijke parochianen en maakte zich schuldig aan talrijke gevallen van misbruik. Het meest schandalige incident was toen hij zijn dienstmeisje zwanger maakte en dit probeerde te verhullen door haar uit te huwelijken aan een andere bediende.
Deze affaire leidde ertoe dat de bisschop hem uit zijn functie onthief. In 1793 werd de monnik echter vrijgesproken en vroeg hij om secularisatie. Om dit te bereiken had hij bezittingen nodig om van te leven. Juan del Hoyo (de opvolger van Fernando) stelde daarom een patronaat in met vier stukken land, waarvan één in de buurt van Chío in Guía de Isora.
De magie van “El Lucas” vandaag
De lokale bevolking was verontwaardigd dat zo’n immoreel figuur werd beloond en veroordeelde hem om “eeuwig in de vlammen te branden“. Zo ontstond de traditie waarbij jaarlijks een pop die El Lucas voorstelt na een satirische processie in vlammen opgaat.
Hoewel het carnaval in 1937 werd verboden, besloot een groep dorpelingen drie jaar later de traditie van El Lucas voort te zetten. Dit leidde tot arrestaties, maar toen dorpelingen voor het gemeentehuis protesteerden, werden de arrestanten vrijgelaten. De traditie bleef bestaan tot de late jaren zestig.
In de loop der jaren is de traditie geëvolueerd naar een evenement dat veel meer omvat dan alleen de verbranding. Vandaag de dag omvat het festijn competities voor de beste “Lucas”-pop, dansen, kostuumshows, en natuurlijk de symbolische verbranding.
Viering van de verbranding van Lucas op vrijdag 21 maart 2025 vanaf 20u00.
Deze activiteiten trekken zowel locals als toeristen aan en bieden een unieke blik op het rijke culturele weefsel van Tenerife.
Hoewel de traditie door de jaren heen enkele keren is verdwenen, met name in 1940 en meer recent in 2009, heeft de gemeenschap van Guía de Isora deze altijd weer nieuw leven ingeblazen.
De laatste heropleving in 2016, aangedreven door de jeugd van het dorp onder het project Enluk2.0, getuigt van de veerkracht en toewijding van de inwoners om hun erfgoed te behouden.
Op 27 februari 2016, na zeven jaar afwezigheid, keerde El Lucas terug in de straten van Guía de Isora, begeleid door talrijke ‘weduwen’ die heen en weer werden geslingerd tussen de vreugde van zijn terugkeer en het verdriet hem opnieuw in vlammen te zien opgaan.
De rol van de gemeenschap in de heropleving
De succesvolle terugkeer van de “El Lucas”-viering is mede mogelijk gemaakt door de steun van de lokale jeugdraad en de overheid van Tenerife. Door grondig historisch onderzoek, interviews met lokale inwoners, en de verzameling van getuigenissen, is het gelukt om deze diepgewortelde traditie opnieuw tot leven te wekken.
Vandaag de dag wordt de verbranding van “El Lucas” gevierd tijdens het Carnaval, tegelijkertijd met de “Entierro de la Sardina” (begrafenis van de sardine), wat het een must maakt voor iedereen die op zoek is naar authentieke culturele ervaringen op Tenerife.
Voor de Asociación Sociocultural Guerguera staat de betrokkenheid van onderwijsinstellingen centraal. Ze vinden het essentieel dat kinderen en jongeren deze traditie leren kennen en eraan deelnemen om haar levend te houden. Sinds de heropleving worden er lezingen gegeven op scholen, tentoonstellingen georganiseerd en nemen steeds meer scholen deel aan wedstrijden voor het maken van El Lucas-figuren.
Dit artikel biedt slechts een glimp van de rijke culturele tradities die Tenerife te bieden heeft. “El Lucas” is een perfect voorbeeld van hoe lokale legendes en historische gebeurtenissen blijven leven in de harten van de gemeenschap. Bron
Wat met “fray Lucas”?
Interessant is dat José de Estrada uiteindelijk niet seculariseerde, maar als monnik bleef werken in verschillende kloosters op Tenerife: Garachico, Puerto de la Cruz en Buenavista. Na vele klachten werd hij in 1805 door de Inquisitie tot gevangenisstraf veroordeeld.
